Cháo lòng là món cháo được nấu từ gạo kết hợp với các loại phủ tạng heo (lòng heo) như: tim, gan, cật, dạ dày, ruột non, huyết heo... . Đây là món ăn dân dã phổ biến khắp cả ba miền Việt Nam. Một bát cháo nóng hổi với hạt gạo ninh nhừ, xen lẫn miếng lòng dai giòn sần sật tạo nên hương vị hấp dẫn khó quên. Cháo lòng thường được ăn vào bữa sáng hoặc chiều, vừa dễ ăn lại ấm bụng.
Mỗi miền Bắc - Trung - Nam lại có cách nấu và thưởng thức cháo lòng riêng, mang đến trải nghiệm ẩm thực đa dạng. Và hôm nay Cách nấu sẽ chia sẻ đến bạn 3 cách nấu cháo lòng truyền thống ở 3 miền: Bắc - Trung - Nam, ngay trong bài viết dưới này.
Mục lục [Hiển thị]
Lợi ích dinh dưỡng của cháo lòng
Không chỉ ngon miệng, cháo lòng còn chứa nhiều giá trị dinh dưỡng. Nhờ kết hợp cả gạo và nhiều loại phủ tạng, món ăn này cung cấp đầy đủ năng lượng, chất đạm và khoáng chất:
- Giàu protein và năng lượng: Các loại nội tạng heo như tim, gan, cật có hàm lượng đạm cao, giúp xây dựng cơ bắp và tế bào. Đặc biệt, tiết heo (huyết) chứa tới ~16g protein trong mỗi 100g – cao hơn cả thịt bò hay thịt heo . Một tô cháo lòng trung bình cung cấp khoảng 250-300 kcal, đủ để bạn thấy no bụng mà không lo quá nhiều calo rỗng.
- Bổ sung sắt và vitamin: Cháo lòng rất giàu chất sắt tự nhiên từ huyết và gan heo, giúp phòng ngừa thiếu máu . Gan và tim heo cũng chứa nhiều vitamin nhóm B (như B12), vitamin A, cùng các khoáng chất như kẽm, phốt pho… có lợi cho sức khỏe. Ăn một lượng vừa phải sẽ giúp bổ sung vi chất, tăng cường miễn dịch và hỗ trợ cơ thể khỏe mạnh.
- Chất xơ và nước: Tuy thành phần chính là gạo và thịt, nhưng cháo có nhiều nước và thường ăn kèm rau thơm, giá đỗ nên cung cấp thêm chất xơ, giúp dễ tiêu hóa. Một bát cháo lỏng ấm nóng cũng giúp bạn dễ ăn, dễ hấp thu, thích hợp cho cả người già và trẻ nhỏ.
Lưu ý: Mặc dù bổ dưỡng, nhưung phủ tạng của heo cũng chứa khá nhiều cholesterol. Bạn nên ăn cháo lòng điều độ (khoảng 1-2 lần một tháng với lượng vừa phải) để tránh ảnh hưởng xấu đến tim mạch. Khi chế biến cần nấu chín kỹ để đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
Cách nấu cháo lòng thơm ngon ở cả 3 miền
Mẹo chọn lòng heo ngon và cách sơ chế sạch (không bị hôi)
Để có món cháo lòng ngon, khâu chọn mua và sơ chế lòng heo (nội tạng) là rất quan trọng. Lòng tươi, sạch sẽ giúp nước cháo thơm ngọt, không bị hôi. Dưới đây là một số mẹo hữu ích:
- Chọn lòng non tươi ngon:
Nên chọn lòng non (ruột non) loại đầu khúc, ống ruột căng tròn, độ dày vừa phải và có màu trắng hồng tự nhiên. Dùng tay bóp nhẹ nếu thấy có dịch màu trắng sữa chảy ra là lòng ngon; nếu dịch bên trong màu vàng thì đoạn lòng đó dễ bị đắng, không nên mua. Lòng tươi thường có mùi hơi tanh đặc trưng nhưng không hôi thối.
Ngoài ra, lòng non kép (loại ruột non có thêm một lớp màng mỏng bên ngoài) thường mềm ngon hơn nhưng khá hiếm . Các phủ tạng khác như dạ dày nên chọn cái màu trắng đều, dày dặn; gan heo chọn lá gan tươi màu đỏ sẫm, bề mặt mịn, không có nốt sần.
- Sơ chế lòng heo sạch và khử mùi:
Khi mua về, cần làm sạch kỹ để loại bỏ chất bẩn và mùi hôi. Trước tiên, lộn trái lòng non, dùng dao cạo nhẹ hoặc dùng tay tuốt bỏ hết chất nhầy bên trong. Rửa qua nhiều lần nước. Sau đó dùng hỗn hợp muối hạt và giấm bóp đều cả trong lẫn ngoài lòng non, rồi xả lại với nước sạch. Bạn cũng có thể thay giấm bằng nước cốt chanh tươi và muối để bóp, chanh giúp khử mùi rất hiệu quả.
Đối với dạ dày, lòng già, có thể dùng bột mì (hoặc bột năng) chà sát mặt trong để hút sạch chất nhớt rồi rửa lại. Để lòng trắng và giòn, sau khi làm sạch hãy chần sơ (trụng) lòng trong nước sôi có pha một ít rượu trắng, gừng đập dập và sả trong vài phút, vớt ra thả ngay vào nước lạnh. Cách “sốc nhiệt” này giúp lòng giữ được độ giòn và trắng ngon.
Cuối cùng đem các phần lòng đi luộc chín hẳn (có thể luộc cùng vài lát gừng, hành tím cho thơm). Lưu ý luộc vừa chín tới, không luộc quá lâu lòng sẽ bị dai. Khi lòng chín, vớt ra ngâm nước mát và để ráo trước khi thái miếng vừa ăn.
Sau khi đã có lòng heo sạch sẽ và các nguyên liệu sẵn sàng, chúng ta cùng bắt tay vào nấu cháo lòng theo từng miền. Dưới đây là hướng dẫn cách nấu cháo lòng chuẩn vị miền Bắc, miền Trung và miền Nam với các gia vị đặc trưng và cách thưởng thức riêng của từng vùng.
Cách nấu cháo lòng miền Bắc
Miền Bắc nổi tiếng với bát cháo lòng nóng hổi, đặc sệt và đậm đà. Cháo lòng kiểu Bắc thường được nấu khá giản dị nhưng tinh tế trong từng hương vị.
Nguyên liệu: (Khẩu phần ~4 người)
- Gạo tẻ: 1 bát (khoảng 200g). (Miền Bắc thường không trộn gạo nếp, dùng gạo tẻ trắng, hạt nở mềm là được).
- Xương ống heo: ~500g (để ninh nước dùng ngọt xương).
- Bộ lòng heo: khoảng 500-700g, gồm các phần: lòng non, dạ dày, tim, gan, cật, tiết heo luộc (huyết) và dồi (nếu có). Bạn có thể chuẩn bị tùy thích các loại mình ăn được; phổ biến nhất là lòng non, dạ dày, gan, huyết.
- Gia vị: hành khô (hành tím) 1-2 củ, hành lá, rau mùi (ngò rí), tiêu xay, bột canh hoặc muối, nước mắm ngon, bột ngọt (tuỳ thích), ớt tươi, chanh.
Các bước thực hiện:
Bước 1: Ninh nước dùng xương
Chặt xương ống rửa sạch, chần qua nước sôi rồi rửa lại để loại bỏ bọt bẩn. Cho xương vào nồi lớn cùng ~2 lít nước, thêm 1 thìa muối và đập dập 1 củ hành tím (hoặc hành tây nhỏ) cho thơm. Ninh xương trên lửa nhỏ trong khoảng 30-45 phút cho ra nước ngọt. Hớt bọt thường xuyên để nước dùng trong.
Bước 2: Sơ chế và luộc lòng
Trong lúc ninh xương, bạn sơ chế lòng heo theo hướng dẫn ở trên cho thật sạch. Đem các phần tim, gan, cật, dạ dày, lòng non đi luộc chín tới trong nồi nước khác có thả vài lát gừng và 1 thìa muối (luộc riêng nước để nước dùng xương không bị đục và hôi).
Khi các phần chín, vớt ra thả nước lạnh cho nguội, giữ nước luộc lòng lại. Thái lòng thành miếng mỏng vừa ăn, để riêng. Tiết heo nếu mua dạng tiết luộc sẵn thì thái miếng vuông nhỏ; nếu là tiết tươi thì đánh tan với chút muối rồi hấp hoặc luộc đến khi đông lại, sau đó thái miếng.
Bước 3 Nấu cháo
Vo sạch gạo tẻ, có thể ngâm gạo 15 phút cho nhanh nhừ. (Người Bắc thường không rang gạo, cháo sẽ có màu trắng và vị thanh.) Cho gạo vào nồi nước dùng xương đã ninh, thêm nước luộc lòng đã lọc trong (nếu có) cho đủ lượng cháo. Nấu sôi rồi hạ lửa nhỏ, ninh cháo liu riu khoảng 30 phút, thỉnh thoảng khuấy để cháo không dính đáy nồi. Nấu đến khi hạt gạo nở bung hết cỡ, cháo sánh đặc. Nếu cháo quá đặc có thể chế thêm nước sôi.
Bước 4: Nêm nếm và hoàn thiện
Khi cháo đã nhừ, nêm vào nồi cháo một chút bột canh (hoặc muối) cho đậm, 1-2 thìa nước mắm ngon để dậy mùi thơm đặc trưng, nêm theo khẩu vị vừa ăn. Có thể thêm xíu bột ngọt nếu thích. Bắc chảo nhỏ phi thơm hành khô thái mỏng với ít dầu rồi trút vào nồi cháo (giúp cháo dậy mùi thơm ngậy). Cháo Bắc thường không nêm đường, vị chủ yếu là ngọt xương và đậm đà của mắm muối.
Bước 5: Thưởng thức
Múc cháo ra bát, cho các loại lòng heo đã thái (tim, gan, dạ dày, lòng non…) và vài miếng huyết lên trên. Thêm hành lá, rau mùi thái nhỏ và rắc thật nhiều tiêu xay cho thơm. Người miền Bắc thường ăn cháo lòng kèm với quẩy nóng (bánh cháo quẩy) cắt nhỏ thả vào cháo cho ngấm. Đừng quên chuẩn bị một chén nước mắm ớt hoặc mắm tôm vắt chanh để chấm lòng luộc riêng.
Khi ăn, bạn có thể vắt thêm ít chanh tươi vào bát cháo, rắc chút ớt bột tùy khẩu vị. Húp một miếng cháo đặc sánh quyện với miếng lòng dai giòn chấm nước mắm chua cay, đảm bảo ấm bụng và thơm ngon chuẩn vị Hà Nội!
Cách nấu cháo lòng miền Trung
Cháo lòng miền Trung cũng sử dụng các nguyên liệu tương tự nhưng có cách nấu riêng biệt hơn, tạo hương vị đậm đà và cay thơm đặc trưng. Người miền Trung thường nêm nếm cháo đậm vị hơn, thích thêm tiêu, ớt cay nồng. Đặc biệt, lòng heo còn được tẩm ướp gia vị trước khi cho vào cháo để tăng hương vị.
Nguyên liệu: (Khẩu phần ~4 người)
- Gạo tẻ: 1 bát (200g). Có thể trộn thêm 2-3 thìa gạo nếp cho cháo sánh hơn (tùy thích).
- Xương heo (xương ống hoặc xương đuôi): 500g để ninh nước dùng.
- Bộ lòng heo: khoảng 500g (tim, gan, cật, dạ dày, phèo non; có thể không có dồi vì không phổ biến bằng miền Bắc/Nam, nhưng có huyết heo).
- Hành tăm (củ nén): 5-10 củ. (Đây là loại hành khô củ nhỏ, mùi thơm nồng đặc trưng của miền Trung. Nếu không có, có thể thay bằng hành tím nhưng hương vị sẽ khác một chút.)
- Rau răm: 1 mớ nhỏ; Hành lá, ngò rí; 1 củ hành tây nhỏ.
- Gia vị: muối, tiêu, bột ngọt, nước mắm, ớt tươi, chanh.
Các bước thực hiện:
Bước 1: Ninh cháo
Cũng như cách làm ở trên, ninh xương heo với ~2 lít nước để lấy nước dùng ngọt. Trong lúc chờ, vo gạo (có thể rang sơ gạo cho thơm vàng nếu muốn cháo thơm hơn). Cho gạo vào nồi nước xương sôi và nấu cháo trên lửa nhỏ. Miền Trung thường nấu cháo khá nhừ nhưng không quá đặc sệt, hạt cháo mềm nhuyễn.
Bước 2: Luộc lòng heo
Sơ chế làm sạch các phần lòng, dạ dày, gan, tim, cật thật kỹ như đã hướng dẫn. Đun sôi nồi nước khác với ít muối, cho lần lượt dạ dày, lòng non, tim vào luộc trước, sau vài phút thì cho gan, cật vào luộc sau (gan mềm nên chín nhanh hơn). Thả vào nồi luộc một ít gừng đập dập và rượu trắng để khử mùi. Luộc các phần tới chín, vớt ra ngâm nước nguội cho giòn rồi thái miếng mỏng.
Bước 3: Ướp lòng (bí quyết miền Trung)
Băm nhỏ hành tăm, ớt tươi và một ít hành tây. Cho tất cả lòng heo đã luộc thái miếng vào tô, ướp với hỗn hợp hành tăm, ớt băm đó. Nêm thêm 1 thìa cà phê muối, 1/2 thìa bột ngọt, 1 thìa nước mắm ngon và 1/2 thìa tiêu xay. Trộn đều và ướp khoảng 10-15 phút cho lòng thấm gia vị. (Cách ướp này giúp miếng lòng đậm đà, thơm nồng mùi tiêu ớt rất đặc trưng).
Bước 4: Hoàn thiện nồi cháo
Khi cháo đã nhừ, vớt bỏ xương. Nêm vào nồi cháo chút muối cho vừa ăn. Trút toàn bộ tô lòng heo đã ướp gia vị vào nồi cháo, khuấy đều. Nấu thêm khoảng 5 phút ở lửa vừa cho lòng ngấm vào cháo và vừa chín tới . Lưu ý: Không nên nấu lòng quá lâu sẽ làm lòng dai và mất vị ngọt tự nhiên . Cuối cùng nêm nếm lại cho hợp khẩu vị (có thể thêm nước mắm, tiêu).
Bước 5: Thưởng thức
Múc cháo ra tô, rắc thật nhiều tiêu xay cho đúng phong cách miền Trung “cay nồng”. Thêm hành lá, rau răm thái nhỏ và vài lát hành tây sống lên mặt tô cháo. Cháo lòng miền Trung thường ăn kèm với rau răm (tạo mùi thơm hăng đặc trưng) chanh, ớt và bánh hỏi. Bạn có thể chuẩn bị chén nước mắm nguyên chất thêm lát ớt để chấm lòng. Khi ăn, trộn đều cháo với hành răm, vắt ít chanh.
Húp miếng cháo mềm cay, lòng heo đậm đà thấm vị mắm tiêu sẽ khiến bạn xuýt xoa. Ở một số nơi miền Trung (như Bình Định), cháo lòng còn được ăn kèm với bánh hỏi – đặc sản địa phương. Những miếng bánh hỏi trắng mềm thấm nước cháo, kèm miếng lòng heo và chấm chút mắm ớt tạo nên món “bánh hỏi cháo lòng” trứ danh, vừa lạ miệng vừa ngon khó cưỡng.
Cách nấu cháo lòng miền Nam
Cháo lòng miền Nam (đặc biệt là kiểu Nam Bộ, miền Tây) mang màu sắc và hương vị khác biệt so với hai miền còn lại. Cháo thường loãng hơn một chút, hạt gạo được rang thơm, nước cháo có màu hơi nâu do nấu cùng huyết heo, vị thì ngọt đậm đà và hơi thiên ngọt do khẩu vị Nam Bộ. Các loại rau ăn kèm phong phú như giá sống, rau đắng cũng là nét đặc trưng.
Nguyên liệu: (Khẩu phần ~4 người)
- Gạo tẻ: 1 bát (200g) + Gạo nếp: 1/3 bát (khoảng 60g) – người Nam thích trộn chút nếp và rang gạo cho cháo thơm béo.
- Xương heo (xương ống hoặc xương đuôi): 500g.
- Bộ lòng heo: ~600g gồm lòng non, dạ dày, tim, gan, cật, phổi (nếu thích), huyết heo và đặc biệt dồi trường/dồi huyết (dồi heo) nếu có. (Dồi heo kiểu miền Nam thường nhồi thêm sả băm, tiêu, ớt vào cùng huyết làm nhân, tạo mùi thơm độc đáo).
- Gia vị: muối, đường, bột ngọt, hạt nêm, nước mắm, tiêu, tỏi, gừng, sả cây (3-5 nhánh), rượu trắng.
- Rau ăn kèm: Giá đỗ (giá sống), rau đắng (loại rau đắng đất thường ăn kèm lẩu – nếu không có có thể thay bằng rau má hoặc không dùng), rau thơm như húng quế, ngò gai; ớt, chanh hoặc tắc (quất).
Các bước thực hiện
Bước 1: Sơ chế và luộc lòng
Làm sạch kỹ các phần lòng, dạ dày, dồi trường... với muối và chanh như hướng dẫn. Người miền Nam còn hay dùng rượu trắng và sả, gừng để khử mùi: bạn bóp lòng với 2 thìa rượu và gừng giã, sau đó rửa lại. Đun sôi một nồi nước với vài nhánh sả đập dập, lát gừng và 1 thìa muối. Cho lòng heo, tim vào luộc trước, đậy nắp khoảng 15-20 phút rồi vớt ra (tim chín lâu hơn gan).
Tiếp tục cho gan, cật, phổi (nếu có) vào luộc chín (gan mau chín hơn nên cho sau để không bị nát). Khi các nguyên liệu chín, vớt ra thau nước lạnh cho nguội rồi thái miếng vừa ăn, để riêng trên đĩa. Dồi heo (nếu có tự làm hoặc mua) cũng luộc chín rồi cắt khoanh.
Bước 2: Rang gạo và nấu cháo
Bắc chảo lên bếp, cho gạo tẻ và gạo nếp vào rang trên lửa vừa, đảo đều tay đến khi hạt gạo hơi vàng và dậy mùi thơm thì tắt bếp. Ninh xương heo với ~2 lít nước trên lửa lớn, khi sôi hạ nhỏ, ninh 30 phút lấy nước ngọt rồi vớt xương bỏ. Cho phần gạo rang vào nồi nước dùng xương, nấu sôi rồi giảm lửa liu riu. Khi cháo sôi lăn tăn, thả huyết heo (tiết luộc) đã cắt miếng vào ninh cùng để cháo có màu nâu nhạt và béo thơm hơn. Nấu đến khi hạt cháo nhừ nở bung.
Bước 3: Nêm nếm chuẩn vị miền Nam
Nêm vào nồi cháo ~1/2 thìa canh đường, 1 thìa cà phê muối, 1 thìa cà phê hạt nêm và 1 thìa cà phê bột ngọt (nếu dùng) . Thêm khoảng 1 thìa canh nước mắm ngon cho dậy mùi. Khuấy đều và nấu thêm 10 phút cho cháo ngấm gia vị. Cháo lòng miền Nam có vị vừa mặn mà lại hơi ngọt hài hòa, nước cháo sánh mịn chứ không đặc quánh.
Bước 4: Phi tỏi thơm:
(Có thể bỏ qua nếu không thích, nhưng đây là bí quyết tạo mùi hấp dẫn). Bắc chảo nhỏ, phi thơm 3 thìa dầu ăn với tỏi băm vàng giòn . Khi ăn sẽ rưới tỏi phi lên cháo rất dậy mùi.
Bước 5: Thưởng thức:
Cho cháo nóng ra tô, rắc ít tiêu xay và hành lá thái nhỏ. Người miền Nam không trộn sẵn lòng vào nồi cháo mà thường bày lòng heo (tim, gan, cật, dạ dày, phổi, dồi…) đã luộc thái miếng ra đĩa riêng. Khi ăn mới cho từng miếng vào cháo hoặc chấm nước mắm ăn kèm, cùng một rổ rau gồm giá đỗ tươi, rau đắng và các loại rau thơm.
Múc cháo cùng lòng ra chén, cho thêm nắm giá đỗ và vài lá rau đắng vào cháo nóng, rau sẽ hơi tái giòn đắng nhẹ rất độc đáo. Vắt thêm một miếng tắc (quả quất) hoặc chanh, thêm lát ớt tươi. Nhiều nơi còn ăn cháo lòng với bánh mì cháo quẩy giống miền Bắc hoặc thêm chén mắm nêm để chấm lòng cho “đúng bài”. Tất cả tạo nên hương vị cháo lòng miền Nam thơm ngậy, cay nồng, chua ngọt đủ đầy, ăn một lần là nhớ mãi.
>>>Có thể bạn quan tâm:
Cách nấu bún riêu cua thơm ngon, đơn giản.
Cách nấu thịt kho trứng chuẩn vị truyền thống Việt.
Trên đây là hướng dẫn chi tiết cách nấu cháo lòng theo ba miền Bắc – Trung – Nam đơn giản, dễ thực hiện tại nhà. Mỗi vùng miền có một bí quyết riêng nhưng nhìn trung đều tạo nên bát cháo lòng thơm ngon, bổ dưỡng. Hy vọng với những chia sẻ trên, bạn có thể tự tin vào bếp nấu món cháo lòng hợp khẩu vị với gia đình mình. Hãy thử trổ tài và thưởng thức thành quả cùng những người thân yêu nhé. Chúc bạn thành công!
